Türk Matematikçileri

Türk Matematikçileri
Osmanlı-Türk matematikçileri ülkenin fen bilimlerindeki geri kalmışlığı nedeniyle zaman ve enerjilerini genellikle eğitime ayırmışlardır. Ancak 19. yüzyılın sonlarında araştırma yapmak ve yeni bilgiler üretmek fırsatını bulabilmişlerdir. Bu faaliyetlerin başladığı ilk yüzyıl içinde uluslararası düzeyde araştırma ve yayın yapmış olmak kriteriyle tarandığında aşağidaki isimlere rastlanmaktadır. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bu kritere uyan matematikçi sayımız epey artmıştır ancak henüz hayatta olan matematikçilerimizi, bu listenin biraz da tarihi bir değer taşımasını hedeflediğimizden, bu listeye almadık.
Bugünkü Türk matematik ortamının oluşmasına ciddi katkılar yapmış pek çok matematikçimiz bu çabaları sonucu kendileri araştırma ve yayın yapmaya zaman bulamadıkları için kendilerine duyulan minnettarlık kendisini bu listede ifade edememektedir. Bu listeyi, tarihin insafsızlığına sığınarak, yalnızca kendi dönemlerinin güncel araştırmalarında başarıya ulaşmış ve artık hayatta olmayan matematikçilerimize ayırdık. Yine de listenin tam ya da eksik olduğu zaman içinde yapılacak arşiv araştırmalarıyla belli olacaktır.
Hüseyin Tevfik Paşa (1832-1901)
• Hüseyin Tevfik Paşa ve Linear Algebra, Kazım Çeçen, İTÜ Bilim ve Teknoloji Tarihi Araştırma Merkezi Yayın no: 5, 1988 İstanbul.
• Hüseyin Tevfik Paşa, Kazım Çeçen, Bilim ve Teknik Dergisi, sayı 285, sayfa 42, Ağustos 1991.
• Salih Zeki Bey’e göre Vidinli Tevfik Paşa, Celal Saraç, Bilim Tarihi, Sayı 9, Temmuz 1992.
Salih Zeki (1864-1921)
• Hüseyin Tevfik Paşa ve Linear Algebra, Kazım Çeçen, İTÜ Bilim ve Teknoloji Tarihi Araştırma Merkezi Yayın no: 5, 1988 İstanbul.
• Bir Eğitim ve Bilim Öncüsü, Erdal İnönü, TÜBİTAK-Yapı Kredi Yayınları, 1997, İstanbul.
• Salih Zeki Bey-Hayatı ve Eserleri, Celal Saraç, Kızılelma Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• Anabritannica ve Meydan-Larousse ansiklopedileri “Salih Zeki” maddesi.
Ek Bilgi
Mehmet Nadir (1856-1927)
• Bir Eğitim ve Bilim Öncüsü, Erdal İnönü, TÜBİTAK-Yapı Kredi Yayınları, 1997, İstanbul.
Kerim Erim (1894-1952)
İlk doktoralı matematikçimiz.
• Bir Eğitim ve Bilim Öncüsü, Erdal İnönü, TÜBİTAK-Yapı Kredi Yayınları, 1997, İstanbul.
• Matematik Dünyası Dergisi, 2004 Kış sayısı.
• Anabritannica ve Meydan-Larousse ansiklopedileri “Erim Kerim” maddesi.
Nazım Terzioğlu (1912-1976)
Ek Bilgi
• İstanbul Üniversitesi’nden bir yazı
Orhan Alisbah (1910-1989)
• (şimdilik İngilizce!)
Cahit Arf (1910-1997)
• Tübitak Bilim Teknik Dergisi Cahit Arf ozel sayisi.
• Tübitak Bilim Teknik Dergisi Cahit Arf üzerine kapsamlı bir yazı: Sayi 315, Subat 1994, sayfa 72-80.
• Bir Efsanenin Ardindan: Sayi 364, Mart 1998, sayfa 98-99.
• Arf hakkında “History of Mathematics” bağlantısından da bilgi alınabilir.
• Türk Matematik Derneği Cahit Arf’ın toplu eserlerini yayınladı, Collected Papers of Arf.
• ODTU Matematik Bolumu Cahit Arf Sayfasi
• Anabritannica ve Meydan-Larousse ansiklopedileri “Arf Cahit” maddesi.
• Anlamak Tutkunu Bir Matematikçi CAHİT ARF, Hazırlayanlar: Tosun Terzioğlu ve Akın Yılmaz, Türkiye Bilimler Akademisi Yaşam Öyküleri 4, (2005).
• Cahit Arf-Bir Efsane Böyle Geçti, Oyun, 1 perde 2 sahne.
• Cahit Arf’lı Anılar, Baraka Dergisi, İstanbul ODTÜ Mezunları Derneği Yayın Organı, Aralık 2005, s10-11.
Masatoshi Gündüz İkeda (1926-2003)
• ODTÜ Matematik bölümünde bir İkeda sayfası var.
• Bilim ve Teknik Dergisi, Sayı 347, sayfa 74, Ekim 1996.
• Matematik Dünyası 2003-I, Masatoshi Gündüz İkeda (1926-2003).
• Matematik Dünyası 2003-II Gündüz İkeda’yı Anma Toplantısı
• Ikeda hakkında “History of Mathematics” bağlantısından da bilgi alınabilir.
________________________________________
Genel Kaynaklar:
Bilim Tarihi
Matematik Dünyası
Türk Matematik Derneği
Dünya Matematikçileri (İngilizce)
________________________________________
Kişisel bir not:
Hüseyin Tevfik Paşa Darüşşafaka Lisesinin kurucularındandır.
Mehmet Nadir Darüşafaka’da hocalık yapmıştır. Çok titiz not vermesiyle tanınan Mehmet Nadir’in Darüşşafaka’daki öğrencilerinden Salih Zeki’ye bir sınav kağıdında sonsuz notu verdiği İnönü’nün kitabında anlatılır…
Bu içerik internet kaynaklarından yararlanılarak sitemize eklenilmiştir.