Konveksiyon Akımları, Levha Tektoniği Kuramı

Bu gün neredeyse tüm yerbilimciler tarafından benimsenmiş olan kuram Levha Tektoniği Kuramı’dır. 1915 yılında Alman meteorolog Alfred Wegener ortaya koyduğu bu kuram, o zaman sadece kıtaların kayma kuramı adıyla biliniyordu. Yine o zamanlar tartışılan Konveksiyon Akımları Kuramı da  bu kuramı önemli ölçüde tamamlıyordu. 1960’lı yıllarda Levha Tektoniği Kuramı adı altında bir araya gelen bu iki kuram, 70’li yılların başında tamamlandı. Buna göre yerin dış kısmını yaklaşık 70-100 km. kalınlığındaki Litosfer oluşturmaktadır.
 
Dünya’ nın yüzeyi kesintisizmiş gibi görünmesine rağmen, dev boyuttaki birbirine geçen parçalardan oluşmaktadır. Levha adı verilen bu parçalar sürekli ama çok yavaş olarak birbirlerine göre hareket etmektedir. bir levha yalnızca kıtasal ya da okyanusal  litosferden oluşabildiği gibi, her iki litosfer türünü de içerebilir. Yani kıtalar ile okyanusları birbirinden ayıran sınır aynı zamanda bir levha sınırı olmak zorunda değildir. Levhalar, levha sınırı ya da levha kenarı ile sonlanır. Deprem ve yanardağların çoğu bu bölgelerde görülür. Bazı levhalar birbirinden uzaklaşır. bazıları birbirine yaklaşır. Bazıları ise yatay olarak birbirine sürtünerek hareket eder. Litosfer, kendine oranla daha yumuşak ve akıcı sayılabilir. Magma üzerinde, tıpkı su üzerinde yüzen tahta parçaları gibi 1-10 cm/yıl hızla kaymaktadırlar.
 
LEVHALAR NİÇİN HAREKET EDERLER?
 
Tüm levhalar bir ısıtıcı gibi çalışan yer çekirdeğinin etkisiyle hareket eder. Bu hareket konveksiyon akımı denilen fiziksel etkiden kaynaklanır.
 
Konveksiyon şöyle işler:
Sıcak maddeden daha soğuk ve yoğun olan madde aşağı doğru inerken, daha az yoğun olan sıcak madde yukarı çıkar. Karasal mantoda derin kısımlar sıcakken dış magma daha soğuktur. Sıcak madde sürekli yükselirken, soğuk madde aşağı iner. Yukarı-aşağı olan bu hareket sırasında madde hareket ederken yüzeydeki plakaları hareket ettirir. Okyanus yarıklarında konveksiyon, litosferi iç magmanın derinlerine iter. Plakanın diğer ucunda, yarığın olduğu bölümde konveksiyon, iç magmadan gelen sıcak ve daha hafif olan magmanın çıkışını sağlar. Bu hareketler sayesinde yerkürenin yüzeyi ile içi arasında bir dolaşım olur.
Bu içerik internet kaynaklarından yararlanılarak sitemize eklenmiştir