İSLAMİYET ETKİSİNDEKİ TÜRK EDEBİYATI
• Türkler 8. yüzyılda islam orduları ile karşılaşmışlardır. lO.yüzyılm ilk yarısından itibaren İslamiyet’i kabul etmeye başlamışlardır.
• İslam dini Türklerin sosyal ve kültürel hayatlarında önemli değişiklikler oluşturmuştur. İslam etkisi ile yerleşik hayata geçmişler ve kendi içlerinde sağlam bir birlik oluşturmuşlardır.
• Bu dönemle birlikte yazılı ürünlerde çoğalmaya başlamıştır.
• 11. ve 13. yüzyılda Türk toplumu içinde Arapça ve Farsçayı bilen yeni bir aydın zümre doğmuştur.
• Bu dönemde ilim ve din alanında Arapça edebiyat alanında ise Farsça ağırlık kazanmıştır.
• Eski Türk nazım biçimleri yanında gazel mesnevi gibi yeni nazım biçimleri de kullanılmıştır.
• Bu yüzyıllarda oluşturulan yapıtlar daha çok öğüt verici niteliktedir.
İLK DÖNEM VE İLK ESERLER
Kutadgu Bilig
• 11. yüzyılda Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır.
• Kutadgu Bilig saadet veren bilgi anlamına gelmektedir.
• Elimizdeki aruzla yazılan ilk eserdir.
• Doğu Karahanlı hükümdarı olan Tabgaç Buğra Han’a sunulmuştur.
• Konusu toplumdaki bozuklukları giderecek, insanı mutlu edecek yolları bulmak bu yolan devrin hükümdarına öğütler halinde göstermektir.
• Dinin önemi, devlet idaresi, ahlak gibi konulara değinen didaktik bir eserdir.
• Mesnevi şeklinde yazılmıştır.
• Eserde aruzda yazılan 6645 beyit bulunmaktadır. Ayrıca eserde 173 tane de dörtlük vardır.
• Eser dört sembolik kişi üzerine kurulmuştur. Bu dört sembolik kişiden Gün Togdu adlı hükümdar adaleti, Ay Toldu adlı vezir saadeti, Ögdülmüş adlı vezirin oğlu aklı, Odgurmuş adlı dindar kişi kanaati temsil etmektedir.
• Türk edebiyatındaki siyasetname türünün ilk ve önemli örneğidir.
Divan-ü Lügat’it Türk
• 11 yy’ da Kaşgarh Mahmut tarafından yazılmış ve Ebul Kasım Abdullah’a sunulmuştur.
• Türkçenin bilinen ilk sözlüğüdür.
• Araplara Türkçeyi öğretmek amacı ile yazılmıştır
• Türk sözlü edebiyatının yazıya geçen ilk örnekleri(sav, sagu, koşuk) bu yapıtta toplanmıştır.
• Bu eser Türk boyları ve Türklerin örf ve gelenekleri üzerine önemli bilgiler içermektedir.
• Bu eser Arapça yazılmış olmasına rağmen eserde 7500 Türkçe kelime de yer almaktadır.
• Ayrıca bu eserde Türk dünyasını gösteren bir harita da bulunmaktadır.
• Atabetül Hakayık
• 12 yy’ da Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır.
• Atabetül Hakayık bir ahlak ve öğüt kitabıdır.
• Eser hakikatler eşiği anlamına gelmektedir.
• Eser mesnevi tarzında Hakaniye lehçesi ile yazılmıştır.
• Eser 14 bölümden oluşur.
• Eserde 46 beyit 101 dörtlük bulunmaktadır.
• Didaktik bir özellik gösteren bu eserde cömertlik, ilim, doğruluk gibi dini ve ahlaki
konular işlenmiştir.
• Arapça ve Farsça sözcük sayısı Kutadgu Bilig’e göre daha fazladır.
• Divanı Hikmet
• 12. yüzyılda Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.
• Ahmet Yesevi’nin şiirlerine Hikmet adı verilir.
• Şiirler çok sade bir halk dili ile yazılmıştır.
• Dörtlüklerle ve hece ölçüsü ile kaleme alınmıştır.
• Kafiyelenişi koşma tarzındadır.
• Yapıtın yazılma gayesi :._ •_ ‘.: _:r. esaslarını hikmetli bir tarzda öğretmektir.
• Yapıtta Allah ve Peygamber sevgisi Allah’a ulaşmanın yollan dünya hayatından
şikâyet gibi konular işlenmiştir
Dede Korkut Kitabı
Destandan halk hikâyesine geçiş dönemi ürünüdür.
Türklerin eski yaşamları ile ilgili bilgilerin yanı sıra İslam dini ile ilgili özellikler de
vardır.
Olağan üstü olaylarla gerçek olaylar eserde birlikte verilmiştir.
Eserde ismi geçen Dede Korkut yaşlı bilge ve meçhul bir halk ozanıdır.
Eser 15.yy’ da yazıya geçirilmiştir. Yazarı belli değildir.
Eser 12 hikâyeden oluşur.
Eser nazım nesir iç içe şeklindedir.
Eserin nesir bölümünde seci ve aliterasyon sanatları vardır.
Eserde Oğuzların çevre boylarla ve kendi iç mücadeleleri anlatılır.
Eserde aşk, kahramanlık, yiğitlik, savaş gibi konular işlenir.
Bu içerik internet kaynaklarından yararlanılarak sitemize eklenmiştir
Editörün Seçtikleri
POPÜLER MESAJLAR
