1.GENEL OLARAK OSMANLI DEVLETİNİN KURULUŞ DÖNEMİNDEKİ ANADOLU SİYASETİ
Moğol istilasından kaçan beylikler, uzun süre Moğollara bağlı yaşadılar. Zamanla zayıflayan bu devlete karşı bağımsızlıklarını kazanmaya çalışan beyliklerden birisi de Osmanlılardı.
Osmanlı beyliği Orhan Bey dönemine kadar genel olarak fetih hareketlerinde bulundu. Çünkü diğerlerine göre küçük olan bu beylik Bizans’a karşı yürüttüğü seferler neticesinde yavaş yavaş büyümeye başladı…
Orhan Bey döneminden itibaren bir devlet hüviyetine kavuşan Osmanlılar, 1340 yılına kadar sadece Bizans üzerine seferler düzenlerlerken, bu tarihten itibaren Anadolu’ya da yönelmeleri gerektiğinin farkına varmaya başladılar. Bunun iki önemli sebebi vardı:
1.Bütün Türk devletlerinde yerleşik bulunan “önder devlet” olma ideali yani cihana hakim olma anlayışının olması.
2.Bizans’tan alınan yerlere kendi nüfusunu yerleştiren Osmanlılar, bu fetihlere yetecek bir nüfus bulma gereksinimi duyması.
Orhan Bey sadece kendi nüfusunun bu iskâna yetmeyeceğini düşündüğü için, Anadolu beyliklerinin de bir şekilde kendi idaresi altına girmesi gerektiğini düşünüyordu.
Orhan Bey’le başlayan bu strateji I. Murad’la devam etti. Fakat I. Murad döneminde Orhan Bey dönemine nazaran daha fazla toprak Osmanlı idaresine alındı. Belirttiğimiz gibi Anadolu siyaseti Orhan Bey döneminde olduğu gibi I. Murad döneminde de çatışmaya girmeden sulhçu bir anlayışla devam ediyordu. Nitekim Hamitoğulları’ndan toprak satın alınması, Germiyanoğulları’ndan çeyiz yoluyla toprak elde edilmesi bu siyasetin bir gereğiydi. Bununla beraber gittikçe güçlenen Osmanlılar karşısında Anadolu beylikleri de, Osmanlılarla dostça geçinmenin çarelerini arıyorlardı.
Yıldırım Beyazıd dönemi Anadolu siyaseti açısından bir dönüm noktası olmuştur. Çünkü artık Osmanlılar bu politikalarını açıkça ortaya koymaya başladılar. Bu dönemdeki politika Anadolu’yu bir Osmanlı vilayeti haline getirmektir. Yani merkeziyetçi bir yapıya büründürmekti.
Ayrıca Mısır halifesinin Sultan Beyazıd’a verdiği “Sultanû-r Rum” yani “Anadolu Sultanı” unvanı bu politikaya bir zemin hazırladı.
Ankara Savaşı sonrası Anadolu bir parçalanma sürecine girdi. Timur birçok Anadolu beyliğinin tekrar bağımsız hale gelmesine sebep oldu. Dolayısıyla Sultan Beyazıd döneminde büyük oranda kurulan Anadolu Türk Birliği tekrar parçalandı. Bu parçalanma Fetret Devri’nin uzun sürmesine de neden oldu.
Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu sayılan I. Mehmed’le birlikte Anadolu üzerinde yeni bir politika izlenmeye başlandı. Artık Osmanlı Devleti kaybettiği toprakları yeniden kazanma çabasına girdi. Anadolu’yu tekrar bir çatı altında toplanan fikri yeniden hayat buldu. Bu dönem bir şekilde toparlanma, durumu düzeltme dönemiydi. Timur’un bağımsızlıklarını verdiği beylikler artık tekrar itaat altına alındı.
II. Murad dönemi I. Mehmed döneminin devamı şeklindeydi. Bu dönemde beylikler bağımsızlıklarını kazanmanın çabası içinde ve bunu ilerletmenin gayretindeydiler. Henüz Timur tehlikesi tam geçmediği için II. Murad ilk başlarda gerekli adımları atamadıysa da ortam yumuşadıkça beylikleri teker teker itaat altına almaya başladı. II. Murad döneminin sonunda Dulkadir, Candar ve Karaman beylikleri hariç, Anadolu Türk Birliği büyük oranda sağlandı.
1.1.Orhan Bey ve I. Murad Dönemi Anadolu Siyaseti
Kuruluş döneminin bu ilk devresi daha sonraki devreler için bir hazırlık niteliğindeydi. Çünkü gerek Orhan Bey, gerekse I. Murad mümkün olduğunca Anadolu beylikleriyle çatışmaya girmemeye ve barışçı bir yol izlemeye gayret ediyorlardı.
Alınan yerlere baktığımızda daha çok sıradan bir beyliğin bile müdahale edebileceği bir politikanın izlendiğini görürüz. Karesi Beyliği’nin başsız kalması neticesinde bu beyliğin topraklarının alınması, Hamitoğulları’ndan toprakların satın alınması, Germiyanoğulları’ndan çeyiz yoluyla bir kısım toprağın elde edilmesi hep bu nitelikte olan müdahalelerdi.
1.2. Orhan Bey Dönemi
1.2.1. Orhan Beyin Anadolu Siyaseti
Anadolu üzerinde Söz sahibi olabilmek için ilk teşebbüsler Orhan Bey döneminde atıldı. Orhan Bey döneminde bir devlet hüviyetini alan Osmanlılar, bir uç devletinin gereklerini yaparken de Anadolu’yu ihmal etmemeleri gerektiğini çok biliyorlardı. Çünkü Rumeli’nde ne kadar başarılı olurlarsa olsunlar Anadolu’ya sahip olmadan bu hakimiyetin çok kolay kaybedilebileceğini biliyorlardı.
Bu dönemde ilerde oluşturulacak olan Anadolu Türk Birliğinin ilk sinyalleri verilmiştir. Orhan Bey daha çok fetihlerde bulunduğu için Anadolu’yla pek ilgilenememiştir. Fakat oğlu Şehzade Süleyman Paşa’yı Anadolu’ya göndermesi buraya ne kadar değer verdiğini göstermektedir.1 Bu dönemde özellikle Karamanoğulları ve İsfendiyaroğulları büyük tehlike arz ederken, bunların da birbirleriyle çekişmesi Oran Bey’in bu başlangıç dönemi diyebileceğimiz dönemde rahat olmasını sağlamıştır.2
1.2.2. Orhan Bey Döneminde Osmanlı – Karesi İlişkileri
Karesi hakimi Aclan Bey’in ölümü üzerine (1336) büyük oğlu tahta geçti.3 Aclan Bey’in küçük oğlu Tursun Bey’in teşvikiyle Orhan Bey Karesi üzerine yürümüştür. Kuşatma sırasında kaleden atılan bir ok ile ölen Tursun Bey, Orhan Bey’in yanında büyümüştü. Buna çok üzülen Orhan Bey hemen saldırıya geçti. Karesi toprakları Osmanlı idaresine geçti.4 Buraya vali olarak Orhan Bey’in oğlu Süleyman Paşa bırakılmıştır.5
1.2.3. Orhan Bey Döneminde Diğer Beyliklerle İlişkiler
Orhan Bey döneminde Eretna Beyi Alaaddin Eretna’nın vefatı üzerine Orhan Bey oğlu Süleyman Paşa’yı sefere gönderdi ve Ankara alındı (1354).6 1354 yılında Gerede Beyliğini de Orhan Bey topraklarına kattı.7 Orhan Bey 1362 yılında vefat etti.
1.3. I. Murad Dönemi
1.3.1. I. Murad’ın Anadolu Siyaseti
Orhan Bey ile başlayan Anadolu siyaseti I.Murat ile birlikte iyice hız kazandi I. Murat yaptığı fetihlerle iyice itibarını arttırmıştır. Böylece İslam dünyasının dikkatleri Osmanlının üzerine çevrilmiştir.
Ayrıca Karamanoğulları münasebetleri ilk kez bu dönemde başlamıştır. Karamanoğullarını yenmesi Osmanlının itibarını arttırmıştır. Beylikler üzerinde artık hissedilir bir güç oluşturmuştur.
I. Murat döneminde Osmanlılar Anadolu’da etkin olmak için değişik bir toprak elde etme stratejisi izlemişlerdir.8
Birincisi çeyiz yoluyla Germiyanoğullarından, ikincisi para yoluyla Hamitoğullarından toprak alınmıştır.
Bu hızlı yükseliş; Osmanlılara karşı beyliklerin ittifak kurmalarına ve Osmanlıyı tamamen ortadan kaldırmak istemelerine neden olmuştur. Dolayısıyla Osmanlılar hem Anadolu’da hem de Rumeli’nde akılcı bir siyaset izlemek zorundalardı.9
1.3.2. I. Murad Döneminde Ankara’nın Alınması
I.Murad Tahta çıktığı zaman bu değişiklikten faydalanmak isteyen, Osmanlının büyümesini hazmedemeyen Karaman Beyi Ahileri kışkırttı. Ahiler Ankara’yı zaptetti. Bunun üzerine I. Murad ulemadan da fetva alarak Ankara’yı kuşattı. Direnemeyeceklerini anlayan Ahiler hediyeler gönderip özür dilemişlerdi.10
Böylece tekrar Rumeli’ye sefer için ortam sağlanmıştır. I.Murad izlediği siyasetle Rumeli’de geniş topraklar elde ederken Anadolu’nun bir birlik altına alınması için de önemli adımlar atmıştır.
1.3.3. I. Murad Döneminde Germiyanoğullarıyla İlişkiler
Nitekim Osmanlıların büyümesi karşısında endişelenen Germiyan Beyi, I.Murad’a haber gönderip hısım olmak istediğini bildirmiştir. Bu teklifi kabul eden I.Murad oğlu Beyazıt’a Germiyan Bey’in kızı Devlet Hatun’u aldı.11 Germiyan Beyi çeyiz olarak Kütahya şehrini, Simav ilini, Eğrigöz, Tavşanlı kalelerini Osmanlılara verdi.12
1.3.4. I. Murad Döneminde Hamidoğullarıyla İlişkiler
Hamitoğulları ile Karamanoğulları komşu idi. I. Murad, Hamidiler’in toprakları içersinde yer alan bir çok kalenin Osmanlının, Karamanoğullarına karşı güvenlikleri açısından önemli olduğunu ve usulüne uygun olarak satın almak istediklerini Hamidilere bildirmiştir. Karamanlılardan arasıra baskın yiyen Hamidiler bu teklifi istemeden de olsa kabul etmişlerdi.13
Hamidilerden Beyşehir, Seydişehir, Isparta, Yalvaç ve Karaağaç satın alınmıştır.14 Böylece öteden beri kendilerini Selçukluların varisi olarak gören Karamanlılarla Osmanlılar sınır komşusu oldular.15
I.Murad tekrar Rumeli’ye yönelmiştir. Anadoluyu boş bırakmamak için büyük oğlu Beyazıt’ı Kütahya da ortanca oğlu Yakup Beyi Karesi vilayetinde, küçük oğlu Savcı Beyi de Bursa’da bırakmıştır.
1.3.5. I. Murad Döneminde Candaroğullarıyla İlişkiler
I.Murad Candaroğullarının başına kendi taraftarı olan Süleyman’ı getirerek önemli bir yardımcı kuvvet beyliği elde etmiştir.16
1.3.6. I. Murad Döneminde Karamanoğullarıyla İlişkiler
I.Murad Karamanlıların isyan etmemesi ve Rumeli siyasetinin sekteye uğramaması için kızını Karamanlı Ali Bey ile evlendirdi. Böylece Karamanlı ile akraba olan I.Murad fetihlere devam etti. Fakat Ali Bey Hamidilerden satın alınan yerlere saldırınca I.Murad büyük bir ordu ile Konya üzerine yürüdü. Konya kalesi önünde Karamnlılar büyük bir yenilgiye uğratıldı. Ali Bey Konya kalesine sığındı. Elçi olarak I.Murad’ın kızını gönderdi.17 Merhametli bir sultan olan I.Murad kızını ve gönderilmiş olan çevre yörelerdeki alimleri kıramadı Ali Bey’i tekrar beyliğinin başına geçirdi.18
Böylece Anadolu tekrar güvenli hale getirildi. Bu arada Haçlılar tekrar birleşmiş ve Kosova Savaşı yapılmıştı. Kazanılan büyük zaferden sonra savaş meydanını gezen I.Murad bir yaralı Sırplının hançeri ile şehit edildi.19
II. BÖLÜM
2. YILDIRIM BEYAZIT DÖNEMİ
2.1. Yıldırım Beyazıt’ın Anadolu Siyaseti
I.Murad’ın vefatı Anadolu da karışıklıklara sebep oldu Karamanlıların desteği ile beylikler tekrar egemenliklerini güçlendirmeye başladılar.
Beyazıt ilk önce bunlara yeteri tepkiyi gösteremedi. Yaklaşık bir sene oyalama taktiği kullandı. Çünkü Rumeli’nde dengeler çok hassastı. Beyazıt Rumelini hizaya soktuktan sonra Anadolu’ya yöneldi. Daha alındığı halde fırsattan yararlanıp bağımsızlıklarını elde eden beylikler üzerine yöneldi.
Beyazıt döneminde Anadolu siyaseti artık belli bir sisteme ve meşruluğa kavuşmuştur. Beyazıt özellikle Niğboludan sonra aldığı “Sultan-ı İklim-i Rum” sıfatıyla Abbasi Halifesinden takdir de almıştır.20 Böylece artık Anadolu Sultanı olan Beyazıt daha rahat hareket etme fırsatını bulmuştur.21 Bu, Beyazıt’ın yaptığı Anadolu seferlerinde kullanabileceği bir meşruluk kaynağıydı.
Dolayısıyla Beyazıt Anadolu’yu büyük bir oranda Osmanlı himayesine alırken diğer padişahların sahip olamadığı bir ayrıcalık elde etmişti.
2.2. I.Beyazıt Döneminde Anadolu Beyliklerinin İttifakları
I.Murad’ın vefatı üzerine Beyazıt tahta geçti. Küçük kardeşi Yakup Çelebi’yi öldürttü.22
Karaman beyi her fırsatta Osmanlının kırılma noktalarından faydalanmak istiyordu. Yine bu değişikliği fırsat bilen Karamanlı Ali Bey Osmanlı hakimiyetindeki Hamidi topraklarını rahatsız etmeye başlamıştı. Ayrıca yine Karaman Bey’in kışkırtmaları sonucu Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Saruhanoğulları da fesatlık çıkarmaya başlamışlardı.23 I.Beyazıt bu durumu ortadan kaldırmak için sefere çıktı. Sırasıyla Aydınoğulları, Saruhanoğulları ve daha sonra da Menteşeoğullarının üzerine gitti. Bunlar teslim olmak zorunda kaldılar.24 Böylece savaşsız bir şekilde üç beylik itaat altına alındı. Aydın ili Şehzade Ertuğrul’a, Saruhan ili Şehzade Emir Süleyman’a sancak olarak verildi.
2.3. I.Beyazıt Döneminde Karamanoğullarıyla İlişkiler
Bursa’ya tekrar dönen Sultan, Karaman Bey’inin fitneleri ve Hamidi İli’ne yaptığı tecavüzler üzerine Karaman seferi çıktı. Kendisine karşı Kadı Burhanettin’in safına geçen Candaroğulları’nın üzerine yürüdü. Eflak voyvodasının Osmanlıya saldırması daha sonra da kış mevsiminin gelmesi üzerine uzun süre neticelenemeyen sefere Candaroğulları’nın Kastamonu şubesinin 1392 yılında alınmasıyla başladı.25
Daha sonra Konya üzerine yürüyen Beyazıt’ın gelişinden korkan Ali Bey kaçtı. Kaleye sığınan Ali Bey karşı koyamayacağını anladı ve özür diledi. Bütün yaptıklarına rağmen Çarşamba suyu sınır olarak kabul edildi. Larende ve Taşeli Karamanlılara bırakıldı. Sultan’ın Eflak’la ilgilenmesini fırsat bilen Karaman Beyi, Timurtaş Paşa’nın kontrolünde bulunan yerlere saldırmış ve Timurtaş Paşa’yı esir etmişti. Sultan Beyazıt bunun üzerine sefere çıktı. Her ne kadar paşa serbest bırakıldıysa da Konya, Aksaray, Larende ile birlikte bir çok belde Osmanlı hakimiyeti altına geçti.26 Ali Bey idam edildi.27
Beyazıt attığı adımlarla artık büyük bir imparatorluğun sinyallerini veriyordu. Çünkü fetihlerle beraber Anadolu’da da dağınık bulunan Türk beyliklerini yavaş yavaş itaat altına alıyordu.
2.4. I.Beyazıt Döneminde Diğer Beyliklerle İlişkiler
Karamanoğullarını Osmanlı idaresine alan Beyazıt, Canik Beyi Cüneyt Bey idaresindeki Samsun’u aldı. Daha sonra Çarşamba ve Terme bölgesindeki beylikleri aldı. Taceddinoğulları ve Taşanoğullarını da alan Beyazıt, Trabzon Rum İmparatorluğu ile sınır komşusu oldu.28
2.5. I.Beyazıt Döneminde Osmanlı – Kadıburhanettin İlişkileri
Ayrıca Sivas merkezli olan Kadı Burhanettin Devleti, Akkoyunlularla yapılan savaşta Kadı Burhanettin’in ölmesi sonucu, devlet adamlarının Osmanlıdan yardım istemesi sonucu bu devletin toprakları Osmanlı idaresine girdi.29 Bu seferler sonucu Osmanlı, iki büyük devletle karşı karşıya kaldı. Birisi Timur Devleti, birisi de Memluk Sultanlığı idi. Çünkü Dulkadiroğulları Beyliği tehdit altına alındı ve Memluk hakimiyetini tanımış olan bu beylik iki büyük devleti karşı karşıya getirmiş oldu.
2.6. Ankara Savaşı ve Sonrası
Sultan Beyazıt Memluk Sultanının ölmesi üzerine Dulkadiroğlu Beyliğine son verdi (1399). Ayrıca Memluk idaresindeki Malatya ve çevresini zaptetti.
Timur, Hindistan’a yapacağı büyük sefer için artık araları açılmış olan Osmanlı ile Memlukluları saf dışı etmek gerektiğini düşünüyordu. Bu amaçla Sivas’ı yağmaladı böylece kaçınılmaz hale gelen düşmanlık su üstüne çıktı. Karşılıklı yapılan restleşme şeklindeki mektuplaşma artık iki devleti kaçınılmaz savaşa sürükledi. Ankara Çubuk Ovasındaki savaşın başında Osmanlılar üstün iken, Kara Tatarların ihaneti ile Osmanlı savaşı kaybetti (28 Temmuz 1402). Bu Tatarların Anadolu’ya son taarruzlarıydı.30 Beyazıt esir düştü. 8 ay sonra üzüntüden hastalanıp öldü (1403).31 Bu savaşın en önemli sonucu, kurulma aşamasının sonuna gelinmiş olan Anadolu Türk Birliği’nin tekrar bozulmasıdır. Timur, Anadolu’daki beyliklere bağımsızlıklarını vererek, bu birliği dinamitlemiştir. Ayrıca kardeşler arasındaki rekabette Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşu yarım asır gecikmiştir.
2.7. Fetret Devri
Ankara Savaşı’ndan sonra Beyazıt’ın 6 oğlu arasında 11 yıl süren iç çatışmaya Fetret Devri denir. Bu devirde özellikle iki kardeş ön plandadır. Mehmed Çelebi, Musa Çelebi. Bu iki kardeşin mücadelesi sonucu Mehmed Çelebi kardeşini yenerek hükümdar olmuştur.
III. BÖLÜM
3. I. MEHMED ve II. MURAD DÖNEMİ
3.1.I. Mehmed ve II. Murad Dönemi Anadolu Siyaseti
Ankara Savaşı, Anadolu’yu bir sıfıra tekrar döndürme olayıdır. O zamana kadar inşa edilen Anadolu Türk Birliği artık parçalanmıştır. I. Mehmed ve II. Murad dönemlerini bu birliği tekrar Yıldırım Beyazıd döneminin ulaştığı noktaya çıkarma faaliyetlerinin yoğun olduğu dönemler olarak görmekteyiz.
Bu dönemler kaybedilen toprakların tekrar kazanılmasına yönelik çalışmalarla geçilmiştir. Anadolu beylikleri Timur’dan da cesaret alarak her ne kadar bağımsızlıklarını korumaya çalışmışlarsa da II. Murad dönemi sonunda büyük oranda bir birleştirme oluşmuştur.
3.2. I. Mehmed’in Anadolu Siyaseti
Anakara Savaşından sonra Beyazıt’ın kurmuş olduğu birlik tekrar yıkılmıştı. Beylikler Timur’un dağıttığı topraklarını almış ve bağımsızlıklarını yeniden kazanmışlardı.
I.Mehmed bu durum karşısında Anadolu’yu tekrar bir birlik altına almak istiyordu. En büyük amacı babası döneminde kurulan ve Timur’un bozduğu Türk Birliğini sağlamaktı.32
I.Mehmed beyliklerin üzerine yaptığı seferlerle Anadolu Türk birliğini sağlama yolunda yeni bir kapı açtı. Beylikleri teker teker yine Osmanlı idaresine soktu. Böylece Timur’un darbesiyle sekteye uğrayan bu büyük birlik Osmanlının ikinci kurucusu sayılan I.Mehmed tarafından yeniden başlatıldı.
3.2.1. I.Mehmed Döneminde Osmanlı-Aydınoğlu Cüneyt Bey İlişkileri
Mehmed Çelebi ilk olarak Aydınoğlu Cüneyt Bey’in üzerine yürümüş ve İzmir’i alarak annesinin ricası üzerine Cüneyt Bey’i Niğbolu Sancak Beyliği’ne getirmiştir.33
3.2.2. I.Mehmed Döneminde Osmanlı Karaman İlişkileri
I. Mehmed’in kardeşleriyle savaşmasını fırsat bilen Karaman Beyi Bursa’yı kuşatmıştı. Fakat kalenin mukavemeti karşısında geri çekilmek zorunda kalan Karaman Beyi’nin üzerine I. Mehmed yürüdü. Osmanlılara direnemeyen Karamanoğlu elçi gönderip barış istedi. Teklifi kabul eden I. Mehmed henüz yolda iken Karaman Beyi’nin tekrar hücum ettiği haberini alınca, üzüntüsünden hastalandı. Bu sırada Beyazıt Paşa ani bir baskın ile Konya önünde Karaman Beyi’ni esir etmiştir. Ettiği sahte yeminlerle tekrar bağışlanan Karaman Beyi her zamanki gibi sözünde durmamıştır. Bunun üzerine Konya seferine çıkan I. Mehmed kısa zamanda Ahmedek’i zaptetti (1415). Kaçan Karaman Beyi’nin Memluklu himayesinde olması Mehmed Çelebi’nin Konya’yı almasını engellemiştir.34
3.2.3. I.Mehmed Döneminde Osmanlı – İsfendiyaroğulları İlişkileri
İsfendiyar Beyi’nin oğlu Kasım Osmanlılarla hareket ediyordu. Babasının Candar ilinin en önemli yerlerini diğer kardeşine vermek istemesi üzerine I. Mehmed mektup yazarak bu yerlerin Kasım’a verilmesini istemiştir. Fakat teklifi kabul edilmemiş ve I. Mehmed sefere çıkmıştır. Kalecik, Tosya, Çankırı Kasım Bey yerine Osmanlılara verilmiştir (1416). Ayrıca Samsun bölgesi de İsfendiyar Beyi’nin oğlu Hızır Bey tarafından I. Mehmed’in Samsun’u kuşatması sırasında direnilmeden teslim edilmiştir.35
3.2.4. I.Mehmed’in Ölümü
Osmanlının Fetret Devri’nden çıkışını sağlayan ve haklı olarak yaptığı faaliyetler sebebiyle devletin ikinci kurucusu sayılan Mehmed Çelebi hastalanarak vefat etti (1421). Kendi yerine oğlu Murad’ı vasiyet etmiştir.
3.3. II.Murad’ın Anadolu Siyaseti
Çelebi Mehmed ile yeniden bir toparlanma devresine giren Osmanlı Devleti, II. Murad ile yeniden güçlü bir konuma gelmiştir.
II. Murad kişilik olarak savaş yanlısı olmasa da, devrinde Anadoludaki bir çok beylik tekrar Osmanlı idaresine girmiştir. Sultanın uzlaşmacı şahsiyeti Osmanlıyı zor durumlara da soksa eninde sonunda bu tehlikeler saf dışı edilmiştir.
Özellikle Karamanoğullarına karşı insaflı bir politika izlemesi haçlıları devamlı surette harekete geçirmiştir.36
Timur’un oğullarının, Timur gibi yapmaması için Anadolu’ya hep ihtiyatlı seferler yapmıştır. Fakat tüm bu olumsuzluklara rağmen Anadolu ebediyen bir Türk yurdu haline getirilmiştir. Beyliklerin büyük bir çoğunluğunun ya gücü kırılmış yada Osmanlı himayesine girmişlerdir.
3.3.1. II.Murad Döneminin Başında Beyliklerin İttifakı
Mehmed Çelebi’nin ölümü üzerine Anadolu Beylikleri durumdan faydalanmak istediler. Germiyanoğlu; II. Murad’ı tanımayarak saltanat iddiasında bulunan Mustafa Çelebi’nin tarafını tuttu. Karamanoğlu Hamidi ilini işgal etti. Menteşeoğullarından Ahmed ve Leys bağımsızlıklarını ilan ettiler.37 Aydın ve Saruhanoğulları da kendi topraklarının bir kısmı üzerinde bağımsızlıklarını ilan ettiler. İsfendiyaroğulları daha önce kaptırdıkları yerleri tekrar ele geçirdiler. II. Murad, Mustafa Çelebi yüzünden bu olaylara bir karşılık verememiştir.
3.3.2. II.Murad Döneminde Osmanlı Candar İlişkileri
Candar Beyinin Osmanlı topraklarına saldırması üzerine II. Murad sefere çıktı. Sefer sonunda yenilen İsfendiyar Bey barış teklifinde bulundu. Kız kardeşini II. Murad ile evlendirdi. Sınırlar eski haline getirildi.
3.3.3. II.Murad Döneminde İbrahim Bey’in Himaye Edilmesi
Karamanlı Mehmed Bey ve Ali Bey, beyliği kendi hakimiyetlerine almak için uğraşıyorlardı. Gerekli desteği tam bulamayan Mehmed Bey önce Memluklulara esir düşmüş, fakat Osmanlıların doğuya ilerlemesi sonucunda Memluklular onu serbest bırakmışlardır. Mehmed Bey oğlu İbrahim ile Antalya’yı kuşattı. Fakat kaleden atılan bir gülle ile ölen Mehmed Bey’in yerine geçen oğlu İbrahim Bey ve İsa Bey Osmanlı himayesine sığınmışlardı. Osmanlı yardımıyla Larende ve Konya’yı almışlardır. Ayrıca Hamid ili kalelerini Osmanlılara terk etmişlerdir.
3.3.4. II.Murad Döneminde Osmanlı Aydınoğlu İlişkileri
Bağımsızlık sevdasına düşen Cüneyt Bey, İzmir Beyliği’ni tekrar kurmaya çalışıyordu. II. Murad Hamza Bey’i Cüneyt Bey’in üzerine gönderdi. Yakalanan Cüneyt Bey idam edildi.
3.3.5. II.Murad Döneminde Osmanlı – Germiyanoğulları İlişkileri
Osmanlıların bir müttefiki olan Germiyan Beyi Yakup Bey bütün topraklarını, varisi olmadığı için, Osmanlılara bıraktı. Böylece Germiyanoğulları toprakları Osmanlılara geçmiş oldu (1423).
3.3.6. II.Murad Döneminde Osmanlı – Karamanoğulları İlişkileri
II. Murad’ın desteğiyle beyliğin başına geçen Karamanoğlu İbrahim Bey, Osmanlıların Balkanlarla uğraşmasını fırsat bilerek Hamid ilini, Kayseri ve Develi gibi bir çok yeri aldı. Balkanlardan ayrılamayan II. Murad, Macarların mağlubiyeti üzerine tabii müttefiki olan Dulkadiroğlu ile birlikle Karaman Beyi’nin üzerine doğru yürüdü. Karamanoğlu mağlup edildi. Fakat dengeler hassas olduğu için İbrahim Bey affedildi (1437). Bu sefer sonunda Akşehir, Beyşehir Osmanlılarda kaldı.
Sultan Murad Rumeli’deki işleri yoluna koyduktan sonra Anadolu’da sükuneti sağlamak için Karamanoğulları Beyliğine büyük bir sefere çıktı. Bunun için fetva çıkarttı. Yapılan şiddetli baskın üzerine İslam alemi karşısında suçlu durumunda bulunan İbrahim Bey Kur’an üzerine tövbe etti ve sulh yapıldı. böylece II. Murad tahtı oğlu II. Mehmed’e bıraktı. II. Murad 1451 yılında vefat etti.
4. SONUÇ
Osmanlı Devleti II.Mehmed’e kadarki dönemde izlediği siyaset ile Anadolu’nun büyük bir kısmını kontrolü altına aldı. Özellikle Rumeli’ne yapılacak olan fetih hareketleri artık daha kolay bir hâl aldı. Anadolu nun tek cati altinda toplanmasi yuzyillardir kurulamamis olan Turk birliginin kurulmus olmasi Dunya siyaseti uzerine oynayan Osmanli icin en onemli asamalardan birisidir Anadolu siyaseti sayesinde Osmanlı hem fetihlerde bulunuyor hem de Anadolu Türk Birliğini büyük bir hızla şekillendiriyordu.
Bu birlik gerek Osmanlı Devletinin gerekse İslam dünyasının yıldızının her tarafa yayılmasını sağlamış ve yükselme dönemi ile birlikte artık dünya siyasetinin tek hakimi durumuna gelmişlerdir.
5. KAYNAKLAR
EFENDİ, Hoca Sa’dettin , Tâcût – Tevârih I, Ankara, 1992.
EFENDİ, Abdurrahman Şeref , Osmanlı Devleti Tarihi, İzmir, 1995.
ORUÇ BEY, Edirneli, Tevârih-i Âl-i Osman, nşr: F. Babinger, Hannover, 1925.
YÜCEL, Yaşar, XIII – XIV yy. Kuzey-batı Anadolu Tarihi: Çobanoğulları ve Candaroğulları Beylikleri, Ankara, 1980.
VARLIK, Mustafa Çetin, Germiyanoğulları Tarihi (1300-1429), Ankara, 1974.
NEŞRİ, Kitab-ı Cihan-Numa, nşr: Faik Reşit Urat, Ankara, 1949.
AŞIKPAŞAZADE, Tevârih-i Âl-i Osman, İstanbul, 1932.
ESTARABADİ, Bezm u Rezm, nşr: Kilisli Rifat, İstanbul, 1928.
YÜCEL, Yaşar, Osmanlı-Candar Münasebetleri, Ankara, 1980.
YÜCEL Yaşar, Karamanlılar, İstanbul, 1982.
TEKİNDAĞ, Şahabettin, Karamanlılar, İstanbul, 1978.
WİTTEK, Paul, Menteşe Beyliği, Ankara, 1944.
BIYIKLIOĞLU, Ömer Halis, Ankara Muharebesi, Ankara, 1934.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, Ankara, 1972.
SEVİM, Ali, Yaşar YÜCEL, Yaşar, Türkiye Tarihi, Ankara, 1989.
Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, c.10, İstanbul. 1992.
Rehber Ansiklopedisi, c.16, İstanbul, 1994.
Diyanet Ansiklopedisi, II. Beyazıt Maddesi.
——————————————————————————–
1 Vahid ÇABUK, Kuruluştan Cumhuriyete Büyük Osmanlı Tarihi, C.2, S.113
2 Ahmed RASİM, Osmanlı Tarihi, C.1, S.46
3 SEVİM Ali, Yaşar YÜCEL, Türkiye Tarihi, S.265
4 Hoca Saadettin Efendi, Tacüt-Tevarrih I, S. 79-84
5 Ahmed RASİM, a.g.e., S.48
6 Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.10, S.145
7 www.Osmanli700.gen.tr/padisahlar/02 indeks.Html
8 Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.10, S.152
9 Zuhuri Danışman, Osmanlı İmparaturluğu Tarihi II, S.154
10 Hoca Saadettin Efendi, a.g.e., S.111
11 Mustafa Çetin VARLIK, Germiyanoğulları Tarihi, S.57-60
12 Hoca Saadettin Efendi, a.g.e., S.148
13 Hoca Saadettin Efendi a.g.e., S.154
14 Neşri Kitab-ı Cihan-Nüma, S.209-211
15 Abdurrahman Şeref Efendi, Osmanlı Tarihi I, S.58
16 Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.10, S.153
17 Hoca Saadettin Efendi, a.g.e., S.159-167
18 Neşri, a.g.e., S.220-234
19 Abdurrahman Şeref Efendi, a.g.e., S.60
20 Ahmed RASİM, a.g.e., S.57
21 Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.10, S.158
22 Aşıkpaşazade, Tevarih-i Al-i Osman, S.64
23 Estarabadi, Bezm u Rezm, S.387
24 İsmail Hakkı UZUNÇARŞILI, Osmanlı Tarihi, S.263
25 Yaşar YÜCEL, Osmanlı-Candar Münasebetleri, S.139-144
26 Abdurrahman Şeref Efendi, a.g.e., S.197-204
27 Şehabettin TEKİNDAĞ, Karamanlılar, S.323
28 M.Halil İNAN, Beyazıt (Diyanet Ansiklopedisi), S.378
29 Yaşar YÜCEL, Kadı Burhanettin Ahmed ve Devleti, S.159-162
30 Cevdet PAŞA, Cevdet Paşa Tarihinden Seçmeler I, S.17
31 Ömer Halis BIYIKLIOĞLU, Ankara Muharebesi
32 ÇABUK Vahid, a.g.e., S.318
33 ÇABUK Vahid, a.g.e., S.302
34 Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.10, S.173-176
35 Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.10, S.177
36 ÇABUK Vahid, a.g.e., S.383
37 Paul WITTEK, Menteşe Beyliği, S.158
Kaynak: www.englishpage.blogcu.com
Teknoloji
Öğrencilere Özel GENEL OLARAK OSMANLI DEVLETİNİN KURULUŞ DÖNEMİNDEKİ ANADOLU SİYASETİ,Orhan Bey ve I. Murad...
