Evangelista Toricelli

EVANGELİSTA TORİCELLİ
İtalyan fizikçi 1608’de Foenza’da (İtalya) doğdu. Floransa’da (İtalya) öldü. Hava Basıncının varlığını ortaya koydu ve bunu ölçtü.
Floransa’nın suyolcuları ümitsizlik içindeydi. Zira Dük’ün sarayına içme suyunu çıkaracak emme tulumbalar görevini yapmıyordu. Su, birinci, kata bile gelmiyordu. Ünlü bilgin Galileo Galileo bile bu olayın nedenini açıklayamamıştı.
Toricelli deneyini yaparken hava basıncını ölçmek için 80 ile 90 cm boyunda, bir ucu kapalı cam boru alınır. Borunun içi tamamen cıva ile doldurulur.(Boruyu doldururken içinde hava kalmamasına dikkat edilmelidir. Bunun içinde cıvayı borunun cıva ile doldurup bir ucunu kızgın bir demirle kapatmalıyız.)
Borunun açık olan ucunu parmakla kapatarak, içinde cıva olan çanağa daldırılır. Bir müddet beklenilir ve cıva seviyesi yavaş yavaş düşer. Cıva seviyesinin düşmesi durunca denge durumu meydana gelmiş olur.
Bu dengeyi, dışarıdaki havanın (Açık hava)basıncının çanaktaki sıvı (cıva) üzerine yaptığı basınç sağlamıştır. Çanaktaki cıvanın açık yüzünden itibaren, borudaki cıvanın yüksekliği ölçülerek, cıvanın özgül ağırlığı (13,6 gr/cm3 ) ile çarpılarak cıvanın yaptığı basınç bulunur. Bu basınç aynı zamanda kendini dengede tutan açık hava basıncına da eşit olur. Normal şartlarda (0 o C de, açık havada ve deniz seviyesinde) bu yükseklik 76 cm kadardır.
Bu yükseklik (cıva yüksekliği) her zaman 76 cm olmaz. Bu sayı, ölçünün yapıldığı yere göre ve havanın o günkü basıncına göre değişik değerler alır.
Alının boru, hangi şekilde olursa olsun, cıva sütunun düşey yüksekliği hep aynı kalır.
76 cm cıva basıncına 1 atmosfer (atm) denilir
Toricelli’nin tüpü hava basıncının değişikliklerini ölçmeye imkan verdi.Bunun üzerine söz konusu aygıta barometre adı verildi.Floransa’da Dük’ün sarayına su getirilmekle uğraşan kişilere gelince, suyu yükseğe çıkarmak için basit, fakat zekice bir usul buldular; birbirini takviye eden iki emme tulumbasından yararlandılar.
Bu içerik internet kaynaklarından yararlanılarak sitemize eklenmiştir