AMASYA TAMİMİNİN MİLLİ MÜCADELEDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

AMASYA TAMİMİNİN MİLLİ MÜCADELEDEKİ YERİ VE ÖNEMİ
Türk halkının başlattığı direniş hareketlerinin tek merkezden toplamayı amaçlayan bu genelge Mustafa Kemal ve arkadaşlarınca hazırlanmıştır. Mustafa Kemal tarafından önceden hazırlanmış metin üzerinde yapılan çalışmalardan sonra Amasya Tamimi kabul edilmiştir. 21-22 Haziran 1919 yılında genelge halini alarak tüm illere duyurulmuştur.
Bu tamimin önemli hükümleri şunlardır:
1. Yurdun bütünlüğü, vatanın bağımsızlığı tehlikededir. İstanbul Hükümeti, yenen devletlerin etkisi altında bulunduğundan sorumluluklarını yerine getirememektedir. Bu durum Ulusumuzu yok olmuş tanıttırıyor.
2. Ulusun bağımsızlığını yine Ulusun azmi ve kararı kurtaracaktır.
3. Ulusun durumunu saptamak ve halkın sesini dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden uzak bir ulusal kurulun varlığı şarttır.
4. Bunun için Anadolu’nun en güven verici yeri olan Sivas’ta ulusal bir kongrenin acil olarak toplanması kararlaştırılmıştır.
5. Bu amaçla tüm Osmanlı İllerinin her livasından, parti anlaşmazlıkların göz önünde tutulmadan, yetenekli ve ulusun inancını sağlamış, üç kadar kişinin yola çıkarılması gerekmektedir. Her ihtimale karşı bu ulusal bir sır olarak saklanacak, gerekli görülen yerlerde yolculuk gizli tutulacaktır.
6. Doğu illeri adına 10 Temmuz’da Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. Bu illerin Müdafaa-i Hukuk-i Milliye ve Redd-i İlhak derneklerinden seçilen üyeler zaten Erzurum’a doğru yola çıkarılmışlardır. Bunlar uygun görecekleri tarihte, genel toplantıya katılmak üzere Sivas’a hareket edeceklerdir.
7. Temsilciler, Müdafaa-i Hukuk ve Reddi İlhak dernekleri ve belediyeler tarafından seçilirler.
8. Bu derneklerin verecekleri telgrafların çekilmemesi yasağı reddedilecek, haberleşmenin serbest bırakılması için gösteriler yapılacaktır.
9. Askeri ve ulusal örgütler hiçbir biçimde lağvedilemeyecek, komuta devredilmeyecektir.komutanlar işgal eylemlerini derhal birliklerine haber verecek, silah cephane ve diğer araçlar hiçbir şekilde elden çıkarılmayacaktır.
Tamime, bu kararların uygulanması ile görevlendirilen sivil ve asker kişilerin isimleri de eklenmiştir.
Bu tamimin amacı yurdu kurtarmaktır. Bu tamim ulusal egemenliğe dayalı yeni Türk devletinin kurulması yolunda atılan ilk adımdır. İlk kez ulusal egemenlik ilkesinden burada söz edilmiştir. Kurtuluş savaşı için atılmış ilk önemli adım olup, Türk ulusu ilk kez hem anlaşma devletlerine hem de Osmanlı Hükümeti’ne karşı ayaklanmaya davet edilmiştir. Bir “İhtilal Beyannamesi”dir. Türk halkına, ulusal egemenliğe kavuşması için yapılan bir çağrıdır. Türk Ulusuna bu çağrının yapılmasının gerekçesini ve uygulanacak planı açıklamaktadır; Vatan ve ulus tehlikededir. Hükümet bir önlem almamaktadır. Şu halde halk kendisini ve vatanını kurtarmalıdır.
Bu amaca ulaşmak için ulusal dernekler ve belediyeler üyeler seçerek kongrelere yollamalıdır. Ulusal iradenin belirleneceği bu toplantılar, yeni bir devletin kurulmakta olduğunu göstermektedir. Çünkü ulusal irade, Padişah iradesinin yerine geçmekte, Padişahın bu tehlike karşısında uyulmasını istediği emirlere karşı çıkmakta, haberleşme yasağına diretilmektedir. Şu halde Amasya Tamimi, hem ihtilalin neden programını, hem de ihtilalin başladığını gösteren bir bilgi niteliğindedir.
Artık yüz yıllardır Türk ulusunun hükmetmiş olan padişah iradesine karşı ayaklanma başlamıştır. Nitekim tamimle birlikte İstanbul’a yollanan mektuplarda, artık İstanbul’un Anadolu’ya egemen değil, bağımlı olmak zorunda olduğu belirtilmiştir. Türk ulusu işgale tepki göstermeden katlanmak yerine, bağımsız yaşamayı seçmiştir. Bu savaş hem emirlerine karşı çıkılan Padişaha, hem de düşman askerlerine karşı verilecektir.
Ordunun Amasya’da alınan kararların uygulanması ile görevlendirilmesiyle ordu da ihtilalin içinde yer almıştır.
Mustafa Kemal’in bu faaliyetleri İngiltere’nin baskısının artmasına yol açmıştır. İngilizlerin baskısı sonucu, dahiliye nazırı (içişleri bakanı) Ali Kemal, 23 Haziran tarihli bir yazıyla Mustafa Kemal’in 9. ordu müfettişliğinden alındığını, kendisiyle hiçbir ilişkiye girilmemesini sözünün dinlenmemesini bütün ülkeye duyuruyordu. Bununla da yetinmeyerek, Elazığ Valisi olarak Anadolu’ya Ali Galip adlı bir Kurmay Albay gönderiyordu.
Mustafa Kemal 8-9 Temmuz 1919’da askerlik mesleğinden ayrıldığını İstanbul’a bildirmiştir. Mustafa Kemal daha sonra da Erzurum’a hareket etmiştir.
Bu içerik internet kaynaklarından yararlanılarak sitemize eklenmilmiştir