Toplumda nargilenin sigaradan daha az zararlı olduğuna dair genel bir kanı var. Peki bilimsel sonuçlar, ortalama bir saatlik nargilenin 100 adet (5 paket) sigaraya eşdeğer olduğunu kanıtlıyor desek?
Nargile, tütünün değişik kullanım şekillerinden biri. Farsça’da ‘Hindistancevizi’ anlamına gelen, “nargil” sözcüğünden geliyor. Kökeni, hindistancevizinin içinin boşaltılarak bir kamış aracılığıyla hintkeneviri içme alışkanlığına dayanır.
Nargile hiç de masum değil!
Osmanlı döneminde tütünün kullanıldığı 16. yüzyıldan itibaren nargile de kullanılmıştır. Nargile dört parçadan oluşur: Tütünün konulduğu rüle, uzun gövde, ağza alınan hortum ucu (marpuç) ve suyun fokurdadığı şişe. Nargilenin içine konan, gece ıslatılmaya bırakılan tütüne tömbeki denmektedir. Son zamanlarda, fermente edilmiş meyvelerden ve aromalı tütünlerden elde edilen “Bahri” veya “Arap Tömbekisi” denilen bir tür daha mevcut. Rülenin içine yerleştirilen 10-20 gramlık tütün, üzerinde 1 mm’lik alüminyum levhalarla kapatılır. Her çekişle birlikte oluşan 3 cm civarındaki basınç, havanın şişedeki kömürün yanmasını sağlar. Bu şekilde nargile dumanı oluşur Sigaranın aksine içiminde çevreye duman yayılmaz.
Ancak yanan kömür, ürünleri içen kişi tarafından solunmuş olur. Nargile dumanında nikotin, kömür ve ağır metaller bulunmaktadır. Nargilenin üç saniye aralıklarla standart içim protokolü tek sigara içimiyle karşılaştırıldığında arsenik, krom, kurşun gibi ağır metal içeriğinin sigara içiminden çok daha yüksek miktarda olduğu gösterilmişür.
Bulaşıcı hastalık riski var
Sigaranın aksine nargilenin tüketimi daha az sıklıkla, sosyal ortamlarda gerçekleşmekte Bu da zararının az olduğu yanılgısını sürdürmeye yardımcı oluyor. Kafe ve restoranlarda aynı nargilenin farklı kişilere sunumu, bulaşıcı hastalıklara da davetiye çıkaran önemli bir faktör.
Batıda internet üzerinden evde kullanım için kendi nargilesini alma davranışı gelişmekte. Kullanım sıklığı sigarayla karşılaştırıldığında çok daha az olmasına karşın, araştırmalar ortalama bir saatlik bir kullanımın 100 sigara içmeye eşdeğer olduğunu göstermiştir. Sigara ile benzer şekilde nikotin ve karbondioksit alınmasına, hidrokarbon ve ağır metal gibi karsinojenlerın sigaraya göre çok daha artmış miktarlarda alınmasına yol açmaktadır.
İngiltere’de bir üniversitede öğrenciler arasında yapılan bir araştırmada, nargile içicisinde solukta ölçülen ortalama karbondioksit miktarı, bağımlılık nedeniyle sigarayı bırakmak için başvuran tipik bir sigara içicisinden iki kat yüksek bulunmuştur. Gebelik döneminde kullanım, sigarayla benzer şekilde düşük doğum ağırlığı ve diğer olumsuz sağlık sonuçlarına yol açabilir Sigarayla benzer şekilde çevreye toksik gaz yayılmasına neden olduğu gösterilmiştir.
Günlük kullanımın 10 sigarayla eşdeğer nikotin alımına yol açtığı, dolayısıyla bağımlılık yapıcı etkisinin olduğu gösterilmiştir. Nargilenin bırakılması sigaradan kolay bulunmuş, ancak zarar algısının az olması nedeniyle genelde bırakma isteğinin pek olmadığı fark edilmiştir.
Kullanımın aralıklı, genelde sosyal ortamlarda olması, bağımlılığın klasik ölçütlerle anlaşılmasını zorlaştırmaktadır (örneğin; sigara bağımlılığını değerlendirmek için kullanılan Fagerstörm ölçeğinde sorulan sorulardan ilk tüketilen sigarayla ilgili soru nargile için geçerli değildir). Eve nargile alınması bağımlılıkta önemli bir basamağı temsil eder
GENÇLERİN POPÜLER BAĞIMLILIĞI
Nargilenin sağlık etkileri yeterince araştırılmamıştır. Tatlı, aromalı tütün, hazırlama kolaylığı, sıvı ortamdan geçiyor olmasının verdiği sahte koruyuculuk izlenimi, nargile kullanım sıklığını son yüzyılda artırmıştır. Sigara içimindekinin aksine. Ortadoğu ülkelerinde kadınlar arasında kullanım sıklığı erkeklerle başa baş bulunmuştur. Gençler arasında yaygınlaştığı da çeşitli araştırmalarda gösterilmiştir. Bazı ülkelerde kullanımı, sigara kullanımından fazla bulunmuştur.
ABD’de kolej öğrencilerinde son bir ayda denemiş olma oranı yüzde 10’larda bildirilmiştir Kullanımın daha erken yaşta başladığı da dikkati çekici (14 yaşından önce kullanım oranları sigaraya göre yüzde 23’e yüzde 15; çoğu ilk kez 10 yaşından önce kullanmış).
Şam’da tıp fakültesi öğrencilerinde başlama yaşı. birinci sınıf öğrencilerinde beşinci sınıf öğrencilerine göre daha erken yaşta bulunmuştur. Bu da alışkanlığın daha küçük yaş grubuna yayıldığını gösteriyor.
Tütün kontrol programları yeterli değil
Küresel ölçekte gençlerde yaygınlaşması ve zararıyla ilgili eksik, yanlış inanışlar, kullanım furyasının henüz başında olduğumuzu düşündürmekte. Bağımlılık gelişimi ve kullanımını artıracak sosyal pazarlama stratejilerine karşılık verilmesi ile bırakılması konusunda bilgi ve etkinliklerin eksikliği bu eğilimi güçlendirmektedir. Nargilenin sigaraya geçiş için önemli bu adım olabileceği de unutulmamalıdır. Şu an için tütün kontrol programlarının çoğu. yayılan yanlış bilgileri (örneğin, sıfır katran oranı) önlemede, çocukları korumada, uyarı yazılarını sağlamada yeterli duyarlılığa sahip değil.
Bu konuda tütün kontrolü etkinliklerinin (sigara ile mücadelede olduğu gibi) daha dikkatli olmaları gerekir. İç ortam hava kirliliği ve tütün ürünlerine karşı uygulanan düzenlemelerdeki boşlukların istismar edilmesine karşı dikkatli olunmalıdır. Bu konuda bilgi birikimi ve politika oluşturulmasına yardımcı olacak araştırmalarla birlikte gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.
Özetle, nargile tütün tüketiminde (içimi) giderek popülerleşen yeni bir eğilimi temsil ediyor. Birçok sağlık sorunu ve bağımlılık riskiyle birliktedir. Toplum sağlığıyla ilgilenenlerin, sorumluluğu bulunan yetkililerin, hastaları etkileyebilecek nikotin bağımlılığının bu yeni yolu hakkında bilgili ve duyarlı olmaları önemlidir. Bu konuda toplumun eğitimi, nikotin bağımlılığına bağlı uzun erimli sorunların önlenmesine yardıma olacaktır.
Doç Dr. Ahmet U. Demir
Hacettepe Üniv. Tıp Fak. Göğüs Hastalıkları Uzm. Anabilim Dalı Başkanı
Kaynakça: Herkese Sağlık, ekolay
Editörün Seçtikleri
POPÜLER MESAJLAR
