Coğrafi Keşifler
15. ve 16. yüzyillarda Avrupalilar tarafindan yeni ticaret yollarinin, okyanuslarin ve kitalarin bulunmasina “Cografi Kesifler” denmistir. Önceleri dini ve ilmi amaçlarla baslayan dünyaya yayilma hareketleri 15. yüzyilin ikinci yarisinda açik bir sekilde ekonomik amaçlara yönelmistir.
Yeniçag Avrupasi’nda ticaretin gelismesi, paranin esasi olan degerli madenlere ihtiyaci arttirmistir. Avrupalilar, degerli madenlere ulasabilmek için Asya ve Avrupa’ya seferler düzenlemislerdir.
Cografi Kesiflerin Nedenleri
· Avrupalilarin pusulayi ögrenmeleri, gemicilik ve cografya bilgilerinin artmasi.
· Avrupalilarin, dogu ülkelerinin zenginliklerine ulasabilmek amaciyla yeni ticaret yollari aramalari.
· Istanbul’un fethinden sonra Türklerin, dogu ticaret yollarina hakim olmalari ve Avrupalilarin açik denizlere çikma ihtiyaci hissetmeleri.
· Avrupa’da degerli madenlerin az bulunmasindan dolayi krallarin (Ispanyol-Portekiz) gemicileri desteklemesi.
· Avrupalilarin, Hiristiyanlik dinini yaymak istemeleri.
· Avrupalilarin dünyayi tanimak istemeleri.
Kesifler
Ipek Yolu
Çin’den baslayarak Orta Asya üzerinden, Hazar Denizi’nin güneyinden ve kuzeyinden geçerek Trabzon ve Kirim Limanlarina gelen mallarin buralardan Avrupa’ya ulastigi yoldur.
Baharat Yolu
Hindistan’dan baslayarak Iran Körfezi ve Irak üzerinden Suriye Limanlarina veya Kizildeniz yoluyla Süveys ve Akabe’ye, oradan da kara yoluyla Iskenderiye’ye ulasan yoldur. Uzak Dogu ile yapilan ticaret, Venedik ve Misirlilarin elinde bulunuyordu. Bu devletler, diger devletlerin Baharat Yolu’ndan faydalanmasini engellemeye çalismislardir.
Ilk kesif seyahatleri, Atlantik Okyanusu ve Afrika Sahillerinde 14. yüzyilin baslarinda Fransiz ve Cenevizli gemiciler tarafindan yapilmistir. Bu seyahatler sonucunda Kanarya ve Azor Adalari kesfedildi.
Kristof Kolomb, 1492′de Amerika Kitasi’na ulasti. Portekizli gemici Bartelmi Diyaz’in Ümit Burnu’nu bulmasindan sonra Vasko dö Gama, Ümit Burnu’nu dolasarak Hint Okyanusu ve Hindistan’a ulasti. Portekizli Macellan ve Del Kano, dünyayi dolasarak yuvarlakligini kanitlamislardir.
Kesiflerin Sonuçlari
Kesifler, dünya tarihinde önemli sosyal, siyasal, ekonomik ve dini degisikliklere neden olmustur. Bu durum, kesiflerin evrensel yönünü ortaya koymaktadir.
· Eski ticaret yollari degisti. Akdeniz, dogu -bati ticaretindeki önemini kaybetti. Baharat ve Ipek Yollari önemini kaybetti. Bu durum Atlas Okyanusu Limanlarinin önem kazanmasina neden olmustur.
· Avrupalilar, yeni kesfedilen yerlerde sömürge imparatorluklari kurdular. Bu durum, kesfedilen ülkelerden Avrupa’ya altin ve gümüs basta olmak üzere bol miktarda hammadde götürülmesine neden olmustur. Bu gelismeler Avrupa’nin zenginlesmesini, hayat standartlarinin yükselmesini ve Rönesans hareketlerinin gerçeklestirilmesini saglamistir.
· Ticaretle ugrasan burjuva sinifi zenginlesmis ve Avrupa ürünleri yeni pazarlar bulmustur. Böylece daha sonraki yillarda gerçeklesecek olan Sanayi Devrimi’ne ortam hazirlanmistir.
· Kesfedilen yerlere Avrupa’dan göçler olmus, bu durum Avrupa kültür ve medeniyetinin yayilmasini saglamistir.
· Hiristiyanlik, yeni ülkelere yayilmistir. Ancak bazi bilimsel gerçeklerin ortaya çikmasi sonucunda Hiristiyanlarin dini inançlari zayiflamis, Kilise’ye güven sarsilmistir.
· Dünyanin bazi yerleri, Avrupalilar tarafindan taninmis, yeni kültürler, canlilar ve irklar ortaya çikmistir.
Cografi Kesiflerin Türk Dünyasi Üzerindeki Etkileri
Cografi Kesifler, bütün insanligi etkilemistir. Bu yönüyle evrensel bir özellige sahiptir. Akdeniz Limanlari, Cografya Kesifler sonucunda önemini kaybetti. Ancak 1869′da Süveys Kanali’nin Fransizlar tarafindan açilmasiyla bu limanlar yeniden önem kazanmistir.
Cografi Kesifler, Müslüman ülkeler açisindan büyük zararlara neden olmustur. Islam ülkeleri yoksullasmis, Türkistan Hanliklari giderek zayiflamis ve Ruslar karsisinda gerilemistir. Osmanli Imparatorlugu, Ipek ve Baharat Yollarina hakim olmasina ragmen yollarin degismesinden dolayi umduklarina ulasamamistir. Osmanli Imparatorlugu, ticaret faaliyetlerini yeniden gelistirebilmek için Avrupali devletlere kapitülasyonlar vermek zorunda kaldi.
Ayrica Osmanli topraklarinda kervan yollari boyunca faaliyet gösteren halk ve zanaatkârlar issiz kaldi. Bu durum, Osmanli Devleti’nde ekonomik sikintilara ve Celali Isyanlari’na zemin hazirlamistir.
Osmanli Devleti, Hint ticaret yolunun hakimiyeti için Portekizlilerle, Akdeniz hakimiyeti için de Ispanyollarla mücadele etti. Endonezya’da savunma ve koruma savaslari yapan Osmanli Devleti, Hiristiyan Avrupa karsisinda ”Dogu Kalkani” haline gelmistir.
Bu içerik internet kaynaklarıdan yararlanılarak sitemize eklenmiştir
Editörün Seçtikleri
POPÜLER MESAJLAR
